بنیاد آدمی بر یاد است

از سین خواهش کردم صدای فندق را برایم ضبط کند و بفرستد. مثل همیشه مهربان بود و فرستاد. از عصر صد بار به لحن نازنین دخترک گوش داده‌ام که می‌خواند: تاب تاب عباسی خدا منو نندازی اگه هم میندازی پیش مامان بندازی...بعد هر بار حرف زدن و شیطنت کردنش شبیه نور راهش را به تاریکی فشرده درونم باز می‌کند. میایستم یک گوشه و تماشا می‌کنم چطور و چگونه پشت آن لحن بچگانه سنگر می‌گیرم تا این تاریکی چسبناک و لزج دور بماند از من.

عصر داشتم برای بچه‌ها از ضرورت سوگواریِ درست می‌گفتم. بعد حرف‌مان کشید به یاد. گفتم همه چیز یاد است. گفتم تا وقتی کسی را در یاد نگه داشته‌ایم انگار در یک گوشه جان ما زنده است، نرفته، نمی‌رود، هست. بعد گفتم همه زندگی انگار همین تکاپو است، حک کردن خویش در یاد آدمهایی که تو را فراموش نمی‌کنند. گفتم ما از طریق به خاطر سپردن دیگران، انگار سدی می‌سازیم برابر فراموش شدن و امید می‌بندیم به یاداوری، به در یاد ماندن. بعد حرف کشید به به یاد آر. خواستم آن شعر شاملو را برای‌شان بخوانم، بغض کردم، نشد. گفتم اگر الان بخوانم گریه می‌کنم اما آخرش خواندم: به یاد آر از عموهایت سخن می‌گویم  از مرتضا سخن می‌گویم.

یادم باشد برای سین بنویسم صدای فندق قشنگ‌ترین اتفاق این چند وقت اخیر من بود. یادم باشد برایش بنویسم مرا به یاد خودم انداخت، بنویسم خستگیم رفت و یاد برگشت...بنویسم که بنیاد آدمی بر یاد است

کاش ما انسان را

آمدم دفتر قدیم که چند تکه مانده وسایل را بردارم. در واقع دارم جفنگ می‌گویم، دلم برای بچه‌های این‌جا، برای اتاقم، برای درخت پشت پنجره و حتا این صفحه کی‌برد تنگ شده بود. بعد چند دقیقه در زدند، سرایدار ساختمان آمد تو، گفت مهندس چی می‌گن اینا، میگن دیگه نمیای؟ به شوخی گفتم از بس بداخلاقی کردی باهام گذاشتم رفتم. لبخند زد، بغض کرد، گریست، اشک‌های درشت. در آغوشش گرفتم، سعی کردم آرامش کنم، سعی کردم گریه نکنم، هر طور بود روانه‌اش کردم رفت...یک‌روزی هم لابد برایت تعریف می‌کنم که اشک‌هایش بر دل من باریدند، تو بگو سیراب شدنِ تشنه‌ترین زمین، در بی‌گاه‌ترین وقت سال

باختمون هیچ، بردمون هیچ

نمی‌توانم بنویسم. در واقع درستش شاید این باشد که چیز چندانی برای نوشتن در زندگیم وجود ندارد. ذوقی نیست، اشتیاقی که دستت را بگیرد و وادارت کند به کلمه. کسی را ندارم که برایش بنویسم. نه رفیقی که بخواهم چیزی را با او شریک شوم، نه معشوقی که سرود ستایش برایش سر دهم. شبیه همان ترانه زویا زاکاریان که ابی خوانده: من خالی از عاطفه و خشم، خالی از خویشی و غربت...کسل کننده روزگاری است. 

کار فرساینده این چند ماه هم مزید علت شد. نه توانستم خوب بخوانم، نه شد که درست ببینم. کتاب و فیلم درخشان ذهنم را برای نوشتن آماده می‌کنند، ایده می‌دهند، شوق ایجاد می‌کنند. این را هم در شش ماهی که گذشت نداشتم. وزنم هم بسی ناجوانمردانه بالا رفته بود، وقتی به این حد میرسد دیگر خودم را دوست ندارم، میلم به زندگی کم می‌شود و چرخه‌ای از ویرانگری شکل می‌گیرد که ننوشتن نتیجه نهایی آن است.

فدای سرم در نهایت. چیزهایی در این جهان وجود دارد که از عهده من خارج است؛ یک‌تنه نمی‌توانم کاری بابت‌شان بکنم. بعد مدتها سعی کردم کمی از پوست خویش به در شوم، به گل نشستیم. غمگین شدم بعدش ولی فکر کردم زندگی همین است دیگر. یک سال راه رفتی به زمین و زمان گفتی نه، حالا جنبه‌اش را داشته باش به سهم خودت نه هم بشنوی. نه هم نگفت البته، اصلا هیچ چیزی نگفت. به بامزه‌ترین وجهی نادیده‌ام گرفت. چهار روز منتظر ماندم، سه جمله نوشتم، دو کلمه حرف حساب هم آخرش نصیبم نشد. این رسم جدید است؟ آدمها را نادیده بگیریم وقتی تمیز و صریح درباره خودشان حرف می‌زنند؟

اینها همه را نوشتم که بگویم سال مزخرفی بود در همه ابعاد. به چه کسی دارم این را می‌گویم؟ به خدا اگر که بدانم، مهم هم نیست، مدتهاست اینجا شده چاه مدینه، من سرم را در چاه می‌کنم، چند کلمه حرف میزنم، به طنین صدای خودم گوش می‌دهم و برمیگردم به زندگی.

هه...زندگی. البته که این نیز بگذرد لابد.

روز دوم

وسوسه همیشه موضوعی ذهنی است. یعنی راستش را بخواهی آن چیزی که فرساینده و دردناکش می‌کند ابعاد ذهنی حیرت‌انگیزی است که ذهن آدمی به موضوع وسوسه می‌دهد و آن را به شدت فربه می‌کند. به دور از این فربگی خیالی هیچ چیزی در عالم واقع آن چنان نیست که غیر قابل مقاومت فرضش کنی؛ حال می‌خواهد میل به تماشای آبشار نیاگارا باشد یا خوردن یک بشقاب زرشک‌پلوی مرغوب و یا چشیدن طعم تنی سخت خواستنی... در تمام این موارد آنچه آدمی را زیر بار میل می‌فرساید اصل قصه نیست، خیالش است برای همین است شاید که گفته‌اند زدن به دل وسوسه بهترین راه برطرف کردنش است. غیب گفته‌اند البته حضرات. اگر می‌شد که با میل این‌طور یکی شویم و سیرابش کنیم پس دیگر چه حاجت به فرسودگی؟ فرسودگی از خواستن و نداشتن، از تمایل داشتن و نتوانستن برمی‌خیزد. دارم سعی می‌کنم خیال را از واقعیت جدا کنم، هر چیزی را در جانم برگردانم به همان جا که به آن تعلق دارد و آشکارا می‌بینم گاهی معنای نیک‌بختی و خوشی در زندگی به امیالی گره می‌خورند که در واقع هیچ ربطی به هم ندارند اما به رغم تمام این بی ربطی ما را زیر فشار خویش له می‌کنند

سفرت سلامت

وارد که شدم سرچرخاندم همان سمتی که عکس او بود، عادت داشتم به تصویرش سلام کنم، قاب عکس سرجایش نبود. چند لحظه خشکم زد. شبیه حامد شب یلدا که آن‌طور مویه می‌کرد: یعنی بی‌خبر؟ بقیه‌اش را نفهمیدم که دیگر چطور گذراندم. فقط به یادم مانده که برای دخترک گفتم او را با خودت نبر، بگذار هر چه که هست همین جا در ایران بماند، بدون یادگاری از او برو، هر آنچه از مهر در قلبت هست و هر آنچه که از زخم بر جانت مانده، برای یک عمر کافی است؛ بگذار که بقیه‌اش هر چه که هست بماند همین جا.

نگفتم که بگذار بماند برای من، برای من که تا همیشه سایه‌نشین نبودن او هستم. گفتم برو، باید که رها شوی از او، رها شوی از ما. نگفتم که ببخش ما را: او را برای رفتن، من را برای کم بودن. گفتم جوانی و تمام زندگیت هنوز پیش روی توست، برو زندگی کن، یقین دارم که او هم همین را می‌خواست. نگفتم اگر تو بروی، در این خانه بسته می‌شود و دیگر مجالش نیست که گهگاهی بیایم، دست بگذارم بر جای تنش روی زمین. گفتم سفرت سلامت.

نامه بیست‌و‌هفتم

پرسیدم که می‌دانی من نامه نوشتن را دوست دارم؟ جواب داد که نه. نتوانستم باورش کنم. گمانم که اعتمادم به آدمها را از دست داده‌ام؛ نشانه‌ای جدی برای اینکه مطمئن شوم اعتمادم به خودم را از دست داده‌ام. یک وقت‌هایی برای نگهداشتن دیگری دروغهای کوچک بی‌ضرر می‌گوییم و گرفتاری از همین جا شروع می‌شود از این که چیزی را نشان میدهیم که نیستیم، آدم با خودش ناگهان غریبه نمی‌شود، همه چیز به تدریج و کم‌کم شکل می‌گیرد. چیزهایی می‌گوییم که واقعی نیست، کارهای کوچکی انجام می‌دهیم که به ما تعلق ندارد، ریز و کم‌کم و تدریجی...بعد ناگهان چشم باز می‌کنیم و می‌بینیم به آدم دیگری تبدیل شده‌ایم، چهره‌ای که در آینه نمی‌شناسیمش، دوستش نداریم،قابل اعتماد نیست؛ بعد می‌پنداریم این زندگی و دیگرانند که قابل اعتماد نیستند.

نمی‌دانم خبر خوبی است یا نه، دیگر دلم نمی‌خواهد برایت نامه بنویسم. نه که تمام شده باشی یا دیگر دوستت نداشته باشم اما این نامه‌ها یادگار دوران خاصی از زندگی من بودند. دیگر حال دلم شبیه آن دوران نیست، طبیعتا این شکل نامه نوشتن باید صادقانه باشد. الان اما شبیه همان دروغ گفتن و کارهای کوچک بی‌ربط انجام دادن است که آن بالا نوشتم. همچنان مدام حرفت را میزنم، بیش از همه با خودم، از محبتم هیچ کاسته نشده فقط حس میکنم دیگر نباید برایت نامه بنویسم. 

خاطرات شبیه شبح گاهی مرا محصور می‌کنند، محاصره می‌شوم با یاد اما دیگر غرق نمی‌شوم، نمی‌سوزم. امروز هم آمده بود و بالای سرم می‌چرخید، اما چند کلمه که حرف زدیم صفیر کشان از بالای سرم گذشت و رفت. باید این را بدانی دوستت دارم یا لااقل آن تصویری که از تو در دلم دارم را بسیار بسیار دوست دارم اما دیگر برایت نمی‌نویسم.

دوران سخت و تلخی بود اما خوبی‌های خودش را داشت، نه؟

نامه بیست وششم

تعریف کرده بودی که مست و ملول و د‌ل‌تنگ برایش نوشته‌ای:« از تو بسیار دورم، بیشتر از برد موشک‌های شهاب حتا». بعد با خنده می‌گفتی که نمی‌دانم در آن وضعیت غوطه‌وری در حسرت و امید و الکل؛ این موشک‌های شهاب از کجا به ذهنم رسید؟...می‌خندیدی و می‌گفتی و هزار افسوس پشت هر لب‌خنده‌ات بود.